Διαθήκη είναι η μονομερής δικαιοπραξία, μέσω της οποίας ο διαθέτης – μελλοντικός κληρονομούμενος επιθυμεί να ρυθμίσει την τύχη της περιουσίας του, κινητής και ακίνητης, μετά τον θάνατό του. Το δικαίωμα αυτό του διαθέτη προστατεύεται πρωτίστως από το Σύνταγμα (άρθρα 17παρ.1 και 5παρ.1) και ρυθμίζεται λεπτομερέστερα από τον Αστικό Κώδικα, με απόλυτο σεβασμό στην ελευθερία του διατιθέναι, η οποία είναι αδιαπραγμάτευτη. Γι αυτόν τον λόγο ο διαθέτης είναι ελεύθερος να διαμορφώσει την διάταξη της τελευταίας του βούλησης όπως αυτός επιθυμεί και να την ανακαλέσει ή να την τροποποιήσει όσες φορές θελήσει μέχρι τον θάνατο του.

Η πιο συνηθισμένη μορφή διαθήκης είναι η ιδιόγραφη, για την οποία ο νόμος τάσσει τις εξής προϋποθέσεις εγκυρότητας:

α) Πρέπει να είναι γραμμένη ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη (να είναι δηλαδή ιδιόχειρη). Αποκλείεται η χρησιμοποίηση μηχανικού μέσου, ηλεκτρονικού υπολογιστή, γραφομηχανής, δισκέτας, ψηφιακής πλατφόρμας, σφραγίδας, φωτοτυπίας, μαγνητοφώνου ή άλλου είδους ηχητικής εγγραφής ή βιντεοληπτικού υλικού. 

Δεν έχει σημασία το γραφικό μέσο με το οποίο είναι γραμμένη η διαθήκη ούτε το υλικό πάνω στο οποίο αποτυπώνεται η διάταξη τελευταίας βούλησης ούτε η γλώσσα σύνταξης, αρκεί να προκύπτει ότι η διαθήκη έχει συνταχθεί με σοβαρό σκοπό ρύθμισης – κατανομής της περιουσίας του διαθέτη και όχι χάριν αστεϊσμού.

Την υπογραφή του διαθέτη πρέπει να έχουν και οι απλές προσθήκες που έχουν τεθεί στο περιθώριο ή σε υστερόγραφο του κειμένου της διαθήκης αλλιώς θεωρούνται σαν να μην έχουν γραφεί.

β) Πρέπει να χρονολογηθεί από το χέρι του διαθέτη και ειδικότερα η χρονολογία θα πρέπει να περιλαμβάνει την ημέρα, τον μήνα και το έτος σύνταξης της διαθήκης και μπορεί να τεθεί στην αρχή, στο περιεχόμενο ή στο τέλος της διαθήκης. Η ώρα δεν είναι απαραίτητο να γραφεί αλλά καλό θα είναι υπάρχει, αν τυχόν ο διαθέτης συντάξει δύο ή περισσότερες διαθήκες μέσα στην ίδια ημέρα.

Η χρονολογία στην ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει απαραιτήτως να είναι πλήρης, δηλαδή να περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω στοιχεία (ημέρα, μήνας, έτος) για τον λόγο ότι από την χρονολογία συνάγονται κρίσιμα στοιχεία για το κύρος της διαθήκης, όπως για παράδειγμα η διαπίστωση της δικαιοπρακτικής ικανότητας του διαθέτη, ο λόγος αποκλήρωσης ενός μεριδούχου, η ύπαρξη μεταγενέστερης ή προγενέστερης διαθήκης που αλλοιώνει την κληρονομική διαδοχή και γενικότερα η χρονολογία σύνταξης της διαθήκης αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την περίπτωση που προκύψει μελλοντικά ζήτημα ως προς την ερμηνεία της διαθήκης και την αναζήτηση της αληθινής βούλησης του διαθέτη.

γ) Πρέπει να υπογραφεί αποκλειστικά με το χέρι του διαθέτη, να είναι δηλαδή ιδιόχειρη, όχι με μηχανικό μέσο, όπως είναι η γραφομηχανή ή η σφραγίδα, ούτε μπορεί να τεθεί ηλεκτρονικά, καθώς οι παραπάνω μορφές δεν αποτελούν έγκυρες μορφές υπογραφής.

Η υπογραφή πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το κείμενο της διαθήκης και γι αυτό τίθεται στο τέλος του κειμένου, δηλώνοντας ότι το κείμενο έχει ολοκληρωθεί.

Τα βασικά πλεονεκτήματα της ιδιόγραφης διαθήκης συνίστανται στο ότι είναι ανέξοδη, δεν απαιτούνται πανηγυρικές διατυπώσεις πέραν των παραπάνω προϋποθέσεων που πρέπει οπωσδήποτε να πληρούνται, καθώς και ότι εξασφαλίζεται η μυστικότητα του περιεχομένου της, που δεν γνωρίζει κανένας άλλος πλην του διαθέτη.

Το μειονέκτημά της είναι ότι μπορεί να χαθεί ή την ανακαλύψει κάποιος τρίτος με κίνδυνο να την εξαφανίσει ή να την αλλοιώσει και γι αυτόν τον λόγο σκόπιμο είναι, αφού ολοκληρωθεί η σύνταξή της, να κατατεθεί από τον διαθέτη σε συμβολαιογράφο για φύλαξη.